Yangın kapıları, yangının yayılmasını engeller, dumanın binanın farklı bölümleri arasında geçişini bir süreliğine azaltır ve binadan güvenli çıkışı sağlar. Bir yangın kapısının özellikleri, yangına ne kadar dayanacağını gösterir. Yangın kapıları, yangınların bir binanın farklı bölümleri arasında yayılmasını önleyebilir.
Yangın kapıları, gerçek yangın durumlarını simüle eden akredite laboratuvarlar tarafından test edilmiş ve onaylanmıştır. Test edilen kapının performansına bağlı olarak, onaylanmış kuruluş, test edilen kapı için bir yangından korunma sertifikası verir. Test yöntemlerini ve kabul kriterlerini tanımlayan çeşitli standartlar vardır. Dünya çapında en çok tanınan standartlar EN ve NFPA’dır.
Yangın kapıları sadece yangın durumunda hayat kurtarır. Kritik güvenlik özelliklerine sahip yangın kapıları, yaşamla ölüm arasındaki ince çizgi olabilir. Ayrıca yangın kapıları yangının yayılmasını önleyerek yangınların yıkıcı ekonomik etkisini azaltır.
Yangın Kapılarının Özellikleri
Yangın kapıları nedir sorusuna verilebilecek en genel yanıt, yangının korkunç etkilerinden can ve mal koruması yaptığıdır. Yangın kapıları düşünüldüğünde, dikkate alınması gereken bazı önemli özellikler vardır. Bir yangın kapısı birkaç bileşenden oluşur;
- Kapı kasaları ve kanatları (çelik, ahşap veya alüminyum): Çelik kapılar yangına karşı daha dayanıklıdır ve ahşap veya alüminyum kapılardan daha fazla yangına dayanıklıdır.
- Menteşeler: Metal menteşeler, yangın durumunda kapıyı kasaya bağlı tutar.
- Aksesuarlar (kilit, kulp takımları, panik kapı kilitleri): Kilit üzerindeki mandallar, yangın anında kapıyı kapalı tutan çok önemli bir bileşendir. Kolluklar ve acil çıkış cihazları, yangın durumunda binadan güvenli çıkış sağlar.
- Kapatma Mekanizması: Yangın kapıları, yangın anında daima kapalı kalmalıdır. Bu, kapı kapatıcılar veya yaylı menteşeler ile sağlanır.
- Şişirilebilir Contalar: Kapı ve çerçeve arasındaki boşluğu kapatmak, kapının kenarında sıcaklık belirli bir sınırı aştığında genişleyen bir şişirilebilir conta gerektirir.
Yangın Kapısı Kullanımı Öncesinde Kontrol Edilmesi Gerekenler
Yangın kapıları kullanım alanları oldukça geniştir ancak kapıların ne zaman kullanılacağının bilinmemesi, sık sık kontrol yapmayı gerektirir.
- Sertifikayı kontrol edin: Kapının üzerinde (veya muhtemelen yanında) bir çıkartma veya metal plaka olup olmadığına bakmalısınız. Test işareti olmadan, bunun gerçekten bir yangın kapısı olduğundan emin olmak imkansızdır. Sertifikaya sahip olmak, yangın kapısının sertifikaya uygun olarak üretildiği anlamına gelmez. Buna dikkat etmek gerekir.
- Contaları Kontrol Edin: Kapı veya çerçeve etrafındaki contalarda şişkin conta olup olmadığını kontrol edilmelidir. Sağlam olduklarından ve hasar belirtisi göstermediklerinden emin olmanız gerekir. Isı ile temas eden contanın genleştiğinden ve yangının çatlağa girmesini engellediğinden emin olmak gerekir. Kapının kenarına ve çerçeveye bakarak mührü görebilirsiniz.
- Menteşeleri Kontrol Edin: Tüm menteşelerin sıkı olduğundan ve hiçbir vidanın eksik veya hasarlı olmadığından emin olun. Yangının şiddetine göre kapılarınızın bakımlarının düzgün yapıldığından ve düzgün çalıştığından emin olunuz.
- Düzgün kapatıldığından emin olun: Kapının zemine veya çerçeveye takılmadan sıkıca kilitlendiğinden emin olun. Yangın kapıları sadece kapalıyken çalışır. Tamamen açık veya kapalı bırakılamıyorsa bir yangın kapısı işlevini gösteremeyecektir. Yangın kapılarının düzgün kapatılmaması ölümle sonuçlanabilir. Herhangi bir endişeniz varsa, yangın kapınızı kontrol etmesi için yetkili personel ile iletişime geçmeniz önerilmektedir. İnsanların can ve mal güvenliğini sağlamaya yönelik pasif yangından korunma önlemlerinin en önemli parçası olan yangın kapıları, yangın merdivenlerini duman ve alevden korumak ve yangın bölmeleri arasında yangın ve duman geçişini engellemek amacıyla kullanılmaktadır.
Yangının yayılmasını engelleyen ve insanların tahliyesi için güvenli bir alan oluşturan yangın kapıları, pasif bir yangından korunma sisteminin en önemli unsurlarıdır. Yangın kapıları, yangınla mücadelede önemli bir rol oynar. Yangın kapıları çalışma sistemi; yangın esnasında oluşabilecek hasar ve ekonomik kayıpların olasılığını azaltmak adına önemlidir.
Yangın Kapılarının Avantajları
Bina, yangına dayanıklı malzemelerden yapılmış ve yangın kapıları ile korunan yangın bölmelerine bölünmüştür. Yangın; bir süreliğine tek bir bölgeye hapsederek ikinci bir bölgenin yanmasını engeller, böylece yangının yayılmasını, duman ve alevlerin hareketini sınırlandırır. Yangınları etkili bir şekilde kontrol ederek ve yangının yayılmasını yavaşlatarak, bina sakinleri için risk faktörleri azaltılır. Yangın kapılarının dört ana amacı vardır, bu amaçlar yangın kapıları avantajları olarak da ele alınabilir;
- Normal bir kapı olarak kullanım,
- Yangın durumunda güvenli çıkış sağlamak,
- Yangının yayılmasını engellemek,
- Can ve mal kaybını engellemek ve korumak.
Kapıların işlevlerini tam olarak yerine getirebilmeleri için standarda uygun bileşenler ile donatılması gerekir. Yangın kapıları, duman ve alevlerin girişlere, merdivenlere ve diğer bölgelere yayılmasını engellemekle birlikte bina sakinlerinin güvenliğini de engeller, binanın yapısal bütünlüğünün sağlanmasına ve korunmasına da yardımcı olur. Bu amaçla yangın kapıları, bina sakinlerinin güvenli bir şekilde tahliyesini sağlamak için gereken süre boyunca yangına dayanacak şekilde tasarlanmalıdır.
Kapının dayandığı duvarın yangın dayanımı, kapının yangına dayanıklılığını belirler. Yangına dayanıklılık koşullarına göre zaman değerine göre sınıflandırılırlar. Duruş süresi, her bir açılır kapı için 90, 60, 45, 30 dakika ve 2 saate kadar sıralama gerektirir. Yangına dayanıklılık derecesi 3 saat olan kapılar genellikle bina bölmelerinde bulunur.
Yangına dayanıklı bir kapıdan maksimum performans elde etmek için, tüm bileşenlerin birbiriyle uyumlu olmasını sağlamak gerekir. Yangın kapısı standartlarına uygunluğu da göz önünde bulundurulmalıdır. Yangın kapılarının etkili olabilmesi için uygun şekilde tasarlanması, üretilmesi, kurulması ve düzenli olarak bakımının yapılması gerekir. Yangın kapıları, herhangi bir pasif yangın koruma programının ayrılmaz bir parçası olduğundan ve yangınla mücadelede önemli bir rol oynadığından, kapıların ve bileşenlerinin uyumlu olması ve uygun şekilde monte edilmiş olması önemlidir.
Yangın Kapıları Çeşitleri
Yangın kapıları çeşitleri; çerçeveler, kapı kolları ve contalar gibi tüm bağlantı elemanları bir bütün olarak kontrol edilmelidir. Kapı sisteminin ve tüm sabitleme elemanlarının birbiri ile hizalı olması önemlidir. Yangın kapıları tüm bağlantı elemanları ile yapılmalıdır. Uyumsuz parçaların ikame edilmeden kullanılması, tasarımı değiştirecek ve ürünün değerini etkileyecektir. Küçük değişiklikler bile yangın kapılarının yangın direncini azaltabilir. Yangın kapıları çelik taşıma menteşeleri ile emniyete alınmalıdır. Çelik kullanımı gereklidir çünkü demir dışı metaller çok düşük sıcaklıklarda esnekleşir. Menteşe kızağı benzeri bağlantılar, düzgün hareket ve minimum aşınma için gereklidir.
Tek Kanat Yangın Kapısı
Kapının duman ve akış testinden geçmesi için bir conta gereklidir. Bir çift kapının temas kenarları da sızdırmazlık için bir gerekliliktir. Duman ve akış kontrol bileşenleri ile kullanım için contalar kullanılır. Yangına dayanıklı olmalı ve bir duman ve akış kontrol bileşeni olarak listelenmelidir. Çift olarak açılan ve kasa gerektiren kapılarda en az bir adet üst üste binen kasa bulunmalıdır.
Bir yangın kapısını açık bırakmanın yangını daha da kötüleştirdiği ve can ve mal kaybını riske attığı açıktır. Basınçsız yangın merdivenleri baca gibi davranarak dumanı diğer katlara yayar. Bina yönetimi, yangın kapılarının doğru kullanıldığından ve açık bırakılmadığından emin olmak için personel eğitimine ve denetimlerine önem vermelidir.
Çift Kanat Yangın Kapısı
Yangın kapıları modelleri kendiliğinden kapanmalıdır. Yangın kapısı açık bırakılacaksa, bir duman tahliye cihazı takılmalıdır. Kapı kapatıcı mekanik kilitleme cihazlarından kaçınılmalıdır. Eriyebilir bağlantılara ve açık tutma özelliklerine sahip contalar vardır, ancak eriyebilir bağlantılar, kapıları insan hayatını korumak için koruyucu bir bariyer olarak kullanılacak kadar hızlı tepkisiz hale getirir. Testler ve araştırmalar, duman ve zehirli dumanların yıkıcı yangınlarda önde gelen ölüm nedeni olduğunu göstermektedir. Elektromanyetik çalıştırma ile açık tutulan kapılar, zehirli gazların ve dumanların geçişini önleyecek kadar hızlı kapanan tek kapılardır. Bunlar, dumanı ve diğer yanma ürünlerini algılayan elektronik dedektörler tarafından çalıştırılmalıdır.
